http://maartenboudry.blogspot.be/2015/10/fundamentisme.html
Fundamentisme
De antieke sceptici vonden dat we niets met zekerheid kunnen weten en
dat we al onze oordelen moeten opschorten. De geliefkoosde strategie van
filosofen om aan die universele scepsis te ontsnappen, is om te zoeken naar een
of ander solide fundament voor onze kennis. Als die basis stevig is, kan je
daarop verder bouwen. In de Angelsaksische literatuur staat die benadering
bekend als “foundationalism”, in het Nederlands stel ik Filosofisch
Fundamentisme voor (niet te verwarren met ‘fundamentalisme’, want doorgaans
gaat het om vreedzame lieden).
Een Fundamentist vat menselijke kennis op als een soort omgekeerde
piramide die steunt op enkele ultieme fundamenten, waarmee de hele constructie
staat of valt. Daal naar beneden af en vind zo de ultieme grondslagen van onze
kennis. Maar dat idee is even vruchteloos als achterhaald. Er bestaat geen
onwankelbare sokkel waarop al onze kennis rust. Want waar staat die dan weer op? Of ze zweeft in het
luchtledige, of ze steunt op een nog fundamenteler fundament. Dat lijkt op de
oude Hindoe-kosmologie: onze aarde is plat en rust op de ruggen van vier enorme
olifanten, die op hun beurt op een enorme schildpad staan. En waarop staat die
schildpad dan? Op een nog grotere schildpad eronder natuurlijk. En zo gaat het
voort, langs een toren van steeds grotere en sterkere schildpadden…
De drogreden van de Fundamentist is de gedachte dat, als je vertrekpunt
niet volstrekt zeker is, de rest van de constructie in duigen valt. Alles of
niets. Met mijn collega Michael Vlerick heb ik de filosoof en apologeet Alvin
Plantinga betrapt op deze drogreden. Plantinga zoekt een volstrekt zekere basis
voor de betrouwbaarheid van ons brein in de evolutietheorie. Uiteraard vindt
hij die niet, waarna hij God inroept als kennisgarantie. Dat is natuurlijk een
schijnoplossing, want hoe komt God aan die onfeilbare kennis? Krijgt hij die
gratis en voor niets, krachtens de definities van theologen?
Als er geen kennisfundamenten bestaat, hoe komen we dan iets te weten?
Hebben de sceptici dan toch gelijk? Onze kennis is geen bouwwerk met
fundamenten, maar een web waarvan de verschillende draden elkaar onderling
versterken. De filosofe Susan Haack gebruikt het beeld van een
kruiswoordraadsel. Hoe meer vakjes je invult, des te zekerder weet je dat je op
de goede weg bent. Eerst in potlood, dan met inkt. Toch kan je geen enkel woord
aanwijzen dat als ‘fundament’ dient van de puzzel, waarmee de hele puzzel staat
of valt. Een kruiswoordpuzzel kan je in principe eender waar beginnen. Tenzij
je een fundamentist bent natuurlijk.
(Column Filosofie Magazine - november 2015)
Sjonge jonge.
Maarten Boudry heeft een rubriekje in filosofiemagazine waarin hij drogredenen bespreekt.
Als ik hem niet beter kende zou ik zweren dat hij zich deze keer al te diep in de New Age boeken had verdiept. Of aan de paddo's had gezeten. Want hoewel u Maarten Boudry niet onmiddellijk associeert met een aan een toeter lurkende filosoof, het moet gezegd, een paddo bij tijd en wijle gaat er natuurlijk altijd wel in. Menselijk, al te menselijk.
"Onze kennis is een web waarvan de verschillende draden elkaar onderling versterken."
Sjonge jonge.
Stel je voor dat ik dat citaat aan enkele docenten filosofie zou voorleggen in de vorm van een meerkeuzevraag. Is dit citaat van
A. Elisabeth Sahtouris
B. Ken Wilber
C. Jacques Lacan
D. Maarten Boudry
Voorwaar, ik heb een stellig vermoeden dat zelfs Maarten Boudry hemzelve wel eens het verkeerde antwoord zou kunnen geven.
Om maar te zeggen, Maarten Boudry zou zich beter beperken tot voor de hand liggende drogredenen als "ad hominem".
Dat is een nogal gratuite bewering, dat geef ik toe. Het vraagt om een fundering.
De werkelijkheid bestaat.
Onze kennis is gebaseerd op de werkelijkheid.
"De werkelijkheid is de basis van onze kennis (de basist)" zou ik kunnen zeggen.
"De werkelijkheid is de grond van onze kennis (de grondist)" zou ik kunnen zeggen.
"De werkelijkheid is het web van onze kennis (de webbist)" zou ik zelfs kunnen zeggen mits ik enige paddo's tot mij zou genomen hebben.
Maar hé, dat vertik ik.
"De werkelijkheid is het fundament van onze kennis", zeg ik.
Ik ben een fundamentist en daar ben ik fier op.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten