Het ongelijk van Lisa Simpson
In een essay (gepubliceerd in De Standaard) citeert Bart De Wever een aflevering van The Simpsons waarin Lisa Simpson de waarheid over de stichter van het stadje Springfield verzwijgt ('hij was een ordinaire struikrover') om de patriottische gevoelens van haar stadsgenoten niet te kwetsen. De les die De Wever daaruit trekt, is verderfelijk, schrijft cultuurfilosoof Lieven De Cauter.
De les in geschiedenis als verhaal van Bart De Wever (DS 24-25.03) is verleidelijk maar verderfelijk. Wanneer Lisa Simpson ontdekt dat de stichter van de stad een misdadiger is en ze op het cruciale moment zwicht voor de groepsdruk om dat niet openlijk te zeggen en ja zelfs luidop herhaalt dat hij een groot man was, maakt ze zich schuldig aan negationisme. Orhan Pamuk was ook beter gezwicht voor de groepsdruk en had ook beter gezwegen over de Armeense genocide. Zoals de Israëlische historicus Ilan Pappe ook beter zijn boek over de ethnische zuivering van Palestina niet had geschreven. Nu heeft hij zijn land moeten verlaten en zit hij in asiel aan de universiteit van Exeter. En wordt hem het spreekrecht ontzegd (zoals tot twee keer toe gebeurde in Antwerpen). Dus de les die De Wever trekt uit het verhaal van Lisa Simpson, is een heel slecht argument. Het zegt, uiteindelijk, dat collectief negationisme onvermijdelijk is.
Natuurlijk is geschiedenis, ook de persoonlijke, een geheel van verhalen. Maar, de zee van verhalen, om met Salman Rusdie te spreken, wordt juist bezoedeld door hen die die verhalen willen politiseren en manipuleren door er één identieit te willen uit distilleren (men leze daarover zijn prachtige sprookje Harun en de zee van verhalen). Natuurlijk is identiteit opgebouwd uit een geheel van verhalen, maar dan wel een complex van lagen en brokstukken van verhalen: iemand is Christelijk, Vlaming én Belg, mannelijk of vrouwelijk, maar ook een beetje Grieks, joods, Zen, barok, enzovoort. Een eenheid, een “identiteit” is dat niet. Identitiet is meervoudig en gelaagd, zo niet wordt ze simplistisch en gevaarlijk.
Zoals Amin Malouf aantoonde in zijn romans is het mediterrane gebied altijd een smeltkroes van culturen, religies en identiteiten geweest. Volgens hem leidt identiteitsdenken vaak tot geweld, tot “moorddadige identiteiten”. Identitaire reflexen zijn het voorspelbare maar slechtst mogelijke, regressieve antwoord op globalisering, zoals de golf fundamentalismen (het christelijke in Amerika, het joodse in Israel en het islamtische) wereldwijd aantoont. De identitaire gemeenschap waar De Wever van droomt, is een gevaarlijke fictie, zeker vandaag de dag. Met mijn buren, de Marokkaanse bakker, de Iraanse nachtwinkelier, de Pakistaanse kruidenier, maak ik meer een gemeenschap uit - whatever that might be - dan met de Verkavelingsvlamingen uit Bommerkonte.
Ook De Wevers particulariteitsdenken loopt mankt. Er bestaat niet zoiets als een “morele, particuliere code”, dat is een begripsverwarring. Van Christus tot Kant is moraal universeel of niet. Zeden en gebruiken zijn particulier, maar moraal kan niet particulier zijn. ‘Gij zult niet een ander aandoen wat ge niet zelf wilt dat een ander u aandoet’, dat is geen beslissing over bijvoorbeeld varkensvlees eten of niet. Moraal is wat culturele identiteit openbreekt: de Samaritaan, de misprezen buitenstaander, en niet de farizeeër, de hooggeprezen drager van de eigen religieuze traditie, is de ware figuur van moreel gedrag. En geen enkel, al dan niet leugenachtig, groot of klein verhaal kan daar wat aan veranderen.
Dus de zoetgevooisde, erudiete les over geschiedenis, narrativiteit en identiteit van De Wever is slecht gedacht, misleidend - de verwarring begint al wanneer politici essayist spelen - en ja, helaas, ronduit verwerpelijk.
Lieven De Cauter is cultuurfilosoof
Het minste dat je kan zeggen van deze tekst is dat we te maken hebben met een identitentitscrisis.
Maar een paar tikfouten in her vuu vanhet betoog, dat kan iedereen oferkomen, hetr is niet zo dat de inhoud vazn de tekst daarom minder zou sinj.
Ten gronde.
Bart De Wever was de op één na slimste mens ter wereld.
"Soms is de mythe meer waard dan de waarheid".
Dat is een zeer merkwaardige zin in een essay, vooral als die zin als een argument wordt gebruikt.
"Soms" is namelijk geen onderdeel van de logica.
"Soms" is "somtijds".
De tijd is geen onderdeel van de logica.
De tijd is worden.
Logica is zijn, logica is eeuwig.
De tijd heeft geen invloed op de logica.
Het argument "soms is de mythe belangrijker dan de waarheid" wordt als een soort meta-argument gebruikt.
Bart De Wever komt daar mee weg omdat u het meta-argument "soms is de mythe meer waard dan de waarheid" ook zo graag als een legitiem onderdeel van de logica wil behouden.
Het is een ultieme reddingsboei om de rede drijvende te houden.
Het argument an sich "soms is de mythe meer waard dan de waarheid" kan u niet ontkrachten omdat u het niet wil ontkrachten.
U bent verslaafd aan "zijn". "Zijn" is een drug.
Zelfs in een zin die relativiteit doet vermoeden kan u het niet nalaten van er een "is" in te stoppen.
"Soms" is de metadon.
U wil alleen maar de schijn opwekken niet meer verslaafd te zijn.
U bent verslaafd aan het absolute.
Als u "soms" integreert in de logica is de absolute logica relatief geworden.
Dat mag niet natuurlijk.
Het kan niet anders dan dat er boven die relatieve "soms" logica nog een meta-meta niveau moet liggen, het Absolute.
Het originele in het essay van Bart De Wever ligt er in dat hij de rollen omdraait.
Een "behoudsgezinde" partij argumenteert traditioneel eerder vanuit het standpunt "de waarheid bestaat."
Een "veranderingsgezinde" partij zal uit noodzaak ("het bestaande is de waarheid") eerder geneigd zijn om het verstikkende aspect van die stelling naar voor schuiven, om te wijzen op de relativiteit.
Als Bart De Wever postmodernistische trekjes gaat vertonen (de waarheid is relatief), dan kan de partij die het niet met hem eens is niet anders dan zijn heil (het Absolute) te zoeken in een nieuw woordje.
Lieven De Cauter vindt het in de "Moraal".
Bart De Wever moet zelf ook op zoek natuurlijk, tenzij hij zich wil associëren met een sujet van bedenkelijk allooi zoals mezelf. Daar bedankt hij voor.
Voor Bart De Wever is de identiteit het absolute, maar nu beweert die schelm plots dat de "identiteit" niet de "waarheid" is maar een mythe. Uiteraard nadat hij zich eerst ingedekt heeft op het "meta-niveau": de mythe is soms belangrijker dan de waarheid. Op dat ogenblik verliest "de waarheid" natuurlijk zijn aureool van het absolute, want normaal is niets belangrijker dan de waarheid. Van zodra de mythe belangrijker is dan de waarheid wordt de waarheid relatief.
"Door historische verhalen verplaatsen we ons naar personages met wie we ons dankzij een (veronderstelde) gedeelde morele code kunnen identificeren en waarmee we een groepsidentiteit kunnen ontwikkelen die tijd en ruimte overstijgt."
In deze zin promoveert Bart De Wever de groepsidentiteit tot het Absolute, tot datgene wat tijd en ruimte overstijgt.
De waarheid staat symbool voor het absolute.
Maar het absolute is relatief geworden.
Dus staat de mythe, de identiteit voor het Absolute.
De identeit is datgene "wat is", het "Zijn".
Bart De Wever en Lieven De Wauter hebben hetzelfde doel.
Het Absolute.
Het overstijgen van tijd en ruimte.
Moraal kan niet particulier zijn.
"Het Absolute is essentieel voor het besef van ethiek" is het gemeenschappelijke uitgangspunt.
Gekibbel (etymologisch te herleiden tot "gekippel", zijnde het gedrag van kippen, een verwijzing naar het "pikken") verloopt altijd volgens hetzelfde stramien.
Als A zegt dat de waarheid bestaat, dan zegt B van A dat het een dictator is.
Als A zegt dat de waarheid niet bestaat, dan zegt B van A dat het een negationist is.
Maar zowel A als B hebben hetzelfde uitgangspunt: "Het Absolute bestaat"
"optie één is beter dan optie twee", dat is een absolute uitspraak ("is").
"Het Absolute bestaat".
"Absoluut" en "bestaan" in dezelfde zin doet me altijd denken aan een uitspraak van Homer Simpson.
"I don't apologize Lisa. Sorry, that's the way I am."
P.S.
Alle grote kanonnen worden in stelling gebracht blijkbaar.
Luc Huyse reageert.
http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=LD3O10UP
"In beide gevallen zou het kunnen wijzen op een sluipende afkeer voor vervelend wetenschappelijk onderzoek."
Wetenschappelijk onderzoek overstijgt tijd en ruimte.
Maandag in De Standaard: Karel De Gucht reageert op hetzelfde essay van Bart De Wever.
Hierboven kan u alvast lezen vanuit welke uitvalsbasis dat zal gebeuren.
Ik vrees dat we van Karel De Gucht niet mogen verwachten dat hij "(on)redelijk" (al naargelang uw smaak) zou worden.
Ik ben benieuwd met welk woordje Karel voor de dag gaat komen.
Natuurlijk is geschiedenis, ook de persoonlijke, een geheel van verhalen. Maar, de zee van verhalen, om met Salman Rusdie te spreken, wordt juist bezoedeld door hen die die verhalen willen politiseren en manipuleren door er één identieit te willen uit distilleren (men leze daarover zijn prachtige sprookje Harun en de zee van verhalen). Natuurlijk is identiteit opgebouwd uit een geheel van verhalen, maar dan wel een complex van lagen en brokstukken van verhalen: iemand is Christelijk, Vlaming én Belg, mannelijk of vrouwelijk, maar ook een beetje Grieks, joods, Zen, barok, enzovoort. Een eenheid, een “identiteit” is dat niet. Identitiet is meervoudig en gelaagd, zo niet wordt ze simplistisch en gevaarlijk.
Zoals Amin Malouf aantoonde in zijn romans is het mediterrane gebied altijd een smeltkroes van culturen, religies en identiteiten geweest. Volgens hem leidt identiteitsdenken vaak tot geweld, tot “moorddadige identiteiten”. Identitaire reflexen zijn het voorspelbare maar slechtst mogelijke, regressieve antwoord op globalisering, zoals de golf fundamentalismen (het christelijke in Amerika, het joodse in Israel en het islamtische) wereldwijd aantoont. De identitaire gemeenschap waar De Wever van droomt, is een gevaarlijke fictie, zeker vandaag de dag. Met mijn buren, de Marokkaanse bakker, de Iraanse nachtwinkelier, de Pakistaanse kruidenier, maak ik meer een gemeenschap uit - whatever that might be - dan met de Verkavelingsvlamingen uit Bommerkonte.
Ook De Wevers particulariteitsdenken loopt mankt. Er bestaat niet zoiets als een “morele, particuliere code”, dat is een begripsverwarring. Van Christus tot Kant is moraal universeel of niet. Zeden en gebruiken zijn particulier, maar moraal kan niet particulier zijn. ‘Gij zult niet een ander aandoen wat ge niet zelf wilt dat een ander u aandoet’, dat is geen beslissing over bijvoorbeeld varkensvlees eten of niet. Moraal is wat culturele identiteit openbreekt: de Samaritaan, de misprezen buitenstaander, en niet de farizeeër, de hooggeprezen drager van de eigen religieuze traditie, is de ware figuur van moreel gedrag. En geen enkel, al dan niet leugenachtig, groot of klein verhaal kan daar wat aan veranderen.
Dus de zoetgevooisde, erudiete les over geschiedenis, narrativiteit en identiteit van De Wever is slecht gedacht, misleidend - de verwarring begint al wanneer politici essayist spelen - en ja, helaas, ronduit verwerpelijk.
Lieven De Cauter is cultuurfilosoof
Het minste dat je kan zeggen van deze tekst is dat we te maken hebben met een identitentitscrisis.
Maar een paar tikfouten in her vuu vanhet betoog, dat kan iedereen oferkomen, hetr is niet zo dat de inhoud vazn de tekst daarom minder zou sinj.
Ten gronde.
Bart De Wever was de op één na slimste mens ter wereld.
"Soms is de mythe meer waard dan de waarheid".
Dat is een zeer merkwaardige zin in een essay, vooral als die zin als een argument wordt gebruikt.
"Soms" is namelijk geen onderdeel van de logica.
"Soms" is "somtijds".
De tijd is geen onderdeel van de logica.
De tijd is worden.
Logica is zijn, logica is eeuwig.
De tijd heeft geen invloed op de logica.
Het argument "soms is de mythe belangrijker dan de waarheid" wordt als een soort meta-argument gebruikt.
Bart De Wever komt daar mee weg omdat u het meta-argument "soms is de mythe meer waard dan de waarheid" ook zo graag als een legitiem onderdeel van de logica wil behouden.
Het is een ultieme reddingsboei om de rede drijvende te houden.
Het argument an sich "soms is de mythe meer waard dan de waarheid" kan u niet ontkrachten omdat u het niet wil ontkrachten.
U bent verslaafd aan "zijn". "Zijn" is een drug.
Zelfs in een zin die relativiteit doet vermoeden kan u het niet nalaten van er een "is" in te stoppen.
"Soms" is de metadon.
U wil alleen maar de schijn opwekken niet meer verslaafd te zijn.
U bent verslaafd aan het absolute.
Als u "soms" integreert in de logica is de absolute logica relatief geworden.
Dat mag niet natuurlijk.
Het kan niet anders dan dat er boven die relatieve "soms" logica nog een meta-meta niveau moet liggen, het Absolute.
Het originele in het essay van Bart De Wever ligt er in dat hij de rollen omdraait.
Een "behoudsgezinde" partij argumenteert traditioneel eerder vanuit het standpunt "de waarheid bestaat."
Een "veranderingsgezinde" partij zal uit noodzaak ("het bestaande is de waarheid") eerder geneigd zijn om het verstikkende aspect van die stelling naar voor schuiven, om te wijzen op de relativiteit.
Als Bart De Wever postmodernistische trekjes gaat vertonen (de waarheid is relatief), dan kan de partij die het niet met hem eens is niet anders dan zijn heil (het Absolute) te zoeken in een nieuw woordje.
Lieven De Cauter vindt het in de "Moraal".
Bart De Wever moet zelf ook op zoek natuurlijk, tenzij hij zich wil associëren met een sujet van bedenkelijk allooi zoals mezelf. Daar bedankt hij voor.
Voor Bart De Wever is de identiteit het absolute, maar nu beweert die schelm plots dat de "identiteit" niet de "waarheid" is maar een mythe. Uiteraard nadat hij zich eerst ingedekt heeft op het "meta-niveau": de mythe is soms belangrijker dan de waarheid. Op dat ogenblik verliest "de waarheid" natuurlijk zijn aureool van het absolute, want normaal is niets belangrijker dan de waarheid. Van zodra de mythe belangrijker is dan de waarheid wordt de waarheid relatief.
"Door historische verhalen verplaatsen we ons naar personages met wie we ons dankzij een (veronderstelde) gedeelde morele code kunnen identificeren en waarmee we een groepsidentiteit kunnen ontwikkelen die tijd en ruimte overstijgt."
In deze zin promoveert Bart De Wever de groepsidentiteit tot het Absolute, tot datgene wat tijd en ruimte overstijgt.
De waarheid staat symbool voor het absolute.
Maar het absolute is relatief geworden.
Dus staat de mythe, de identiteit voor het Absolute.
De identeit is datgene "wat is", het "Zijn".
Bart De Wever en Lieven De Wauter hebben hetzelfde doel.
Het Absolute.
Het overstijgen van tijd en ruimte.
Moraal kan niet particulier zijn.
"Het Absolute is essentieel voor het besef van ethiek" is het gemeenschappelijke uitgangspunt.
Gekibbel (etymologisch te herleiden tot "gekippel", zijnde het gedrag van kippen, een verwijzing naar het "pikken") verloopt altijd volgens hetzelfde stramien.
Als A zegt dat de waarheid bestaat, dan zegt B van A dat het een dictator is.
Als A zegt dat de waarheid niet bestaat, dan zegt B van A dat het een negationist is.
Maar zowel A als B hebben hetzelfde uitgangspunt: "Het Absolute bestaat"
"optie één is beter dan optie twee", dat is een absolute uitspraak ("is").
"Het Absolute bestaat".
"Absoluut" en "bestaan" in dezelfde zin doet me altijd denken aan een uitspraak van Homer Simpson.
"I don't apologize Lisa. Sorry, that's the way I am."
P.S.
Alle grote kanonnen worden in stelling gebracht blijkbaar.
Luc Huyse reageert.
http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=LD3O10UP
"In beide gevallen zou het kunnen wijzen op een sluipende afkeer voor vervelend wetenschappelijk onderzoek."
Wetenschappelijk onderzoek overstijgt tijd en ruimte.
Maandag in De Standaard: Karel De Gucht reageert op hetzelfde essay van Bart De Wever.
Hierboven kan u alvast lezen vanuit welke uitvalsbasis dat zal gebeuren.
Ik vrees dat we van Karel De Gucht niet mogen verwachten dat hij "(on)redelijk" (al naargelang uw smaak) zou worden.
Ik ben benieuwd met welk woordje Karel voor de dag gaat komen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten