De toiletjuffrouw

 

Ik schrijf maar over één onderwerp.
Ik zie maar één onderwerp waar ik kan over schrijven.
Heel soms vraag ik me af: waar hebt u dat achter gelaten?

Mijn onderwerp is moeilijk te vatten omdat het geen essentie heeft. Het kan allerlei vormen en gedaanten aannemen. Een taalspel, een parodie, een paradox. De wiskunde, de kunst, de liefde.
Mijn onderwerp is als een waslijn, je kan er dingen aan ophangen in alle maten, kleuren en gewichten.
Maar een waslijn is ook maar een waslijn omdat ze tussen twee punten is opgehangen. Je kan ze zonder probleem losmaken, oprollen en  achteloos op zolder opbergen. Daar blijft ze dan stof vergaren tot een meisje op ontdekkingstocht ze terugvindt en ze meeneemt om te gebruiken als springtouw.

Vandaag wil ik nog even doorbomen over Amor fati.

"For the New Year. I still live, I still think; I must still live, for I must still think. Sum, ergo cogito: cogito, ergo sum. Today everyone takes the liberty of expressing his wish and his favourite thought: well, I also mean to tell what I have wished for myself today, and what thought first crossed my mind this year, a thought which ought to be the basis, the pledge and the sweetening of all my future life! I want more and more to perceive the necessary characters in things as the beautiful: I shall thus be one of those who beautify things. Amor fati: let that henceforth be my love! I do not want to wage war with the ugly. I do not want to accuse, I do not want even to accuse the accusers. Looking aside, let that be my sole negation! And all in all, to sum up: I wish to be at any time hereafter only a yea-sayer!"

"Zum neuen Jahre. — Noch lebe ich, noch denke ich: ich muss noch leben, denn ich muss noch denken. Sum, ergo cogito: cogito, ergo sum. Heute erlaubt sich Jedermann seinen Wunsch und liebsten Gedanken auszusprechen: nun, so will auch ich sagen, was ich mir heute von mir selber wünschte und welcher Gedanke mir dieses Jahr zuerst über das Herz lief, — welcher Gedanke mir Grund, Bürgschaft und Süssigkeit alles weiteren Lebens sein soll! Ich will immer mehr lernen, das Nothwendige an den Dingen als das Schöne sehen: — so werde ich Einer von Denen sein, welche die Dinge schön machen. Amor fati: das sei von nun an meine Liebe! Ich will keinen Krieg gegen das Hässliche führen. Ich will nicht anklagen, ich will nicht einmal die Ankläger anklagen. Wegsehen sei meine einzige Verneinung! Und, Alles in Allem und Grossen: ich will irgendwann einmal nur noch ein Ja-sagender sein!"
Nietzsche, Fröhliche Wissenschaft 276

Nietzsche en Camus schrijven over hetzelfde onderwerp.
Ik kan dat niet anders zien.

"Si j'avais à écrire ici un livre de morale, il aurait cent pages et 99 seraient blanches. Sur la dernière j'écrirais: "Je ne connais qu'un seul devoir et c'est celui d'aimer." Et, pour le reste, je dis non. Je dis non de toutes mes forces."
Camus, carnets, septembre 1937

Een gelijkaardig citaat als "je ne connait qu'un seul devoir et c'est celui d'aimer" is terug te vinden in "Le premier homme". Dat is eigenlijk een verzameling van nota's ter voorbereiding van nieuw werk dat nooit door Camus zelf werd uitgewerkt omwille van zijn overlijden in een auto-ongeluk. Het werd pas postuum gepubliceerd in 1994.

"L'amour véritable n'est pas un choix ni une liberté. Le coeur, le coeur surtout n'est pas libre. Il est l'inévitable et la reconnaissance de l'inévitable."

Ik kan dat niet anders zien dan als een manifestatie van hetzelfde onderwerp.
Ik heb zelfs geen hoop dat nog ooit anders te kunnen zien.
“C'est cela l'amour, tout donner, tout sacrifier sans espoir de retour. ”
Camus, Les justes.

Het lijkt nochtans niet echt alsof ze het over hetzelfde onderwerp hebben.
"Amor fati" wordt beschouwd als een belangrijk element in de filosofie van Nietzsche. Het wordt vertaald als "liefde voor het (nood)lot". De liefde voor dat wat onvermijdelijk is.
Maar misschien is het geen waslijn, misschien is het een springtouw.
"Fati" is de genitief van "fatum", het (nood)lot.
Er bestaat zoiets als een voorwerpsgenitief en een onderwerpsgenitief.
"Amor matris" bijvoorbeeld kan op twee manieren vertaald worden.
In "de liefde van de moeder", is "matris" een onderwerpsgenitief.
In "de liefde voor de moeder", is "matris" een voorwerpsgenitief.
Als we "fati" vergelijken met "matris" is het duidelijk dat "fati" aldoor als voorwerpsgenitief geïnterpreteerd wordt.
Sprongetje naar onderwerpsgenitief.
"Amor matris", "de liefde van de moeder" kunnen we lezen als "de moederlijke liefde".
Naar analogie is "amor fati" dan zoiets als
"de onontkoombare liefde",
"the unavoidable love",
"die unvermeidliche Liebe",
"l'amour inévitable".

Zo, dat lijkt er al iets beter op.

("Foto van Nietzsche die in Camus' werkkamer aan de muur hing."  Morvan Lebesque, Albert Camus)

Trouwens, wat betreft de liefde moet me nog iets van het hart.
Stel dat God me zou verplichten te kiezen tussen al mijn geschreven teksten, en ik ben echt wel verwaand genoeg om te denken dat ik hier of daar echt goede dingen geschreven heb, en de afgelopen nacht.
Dan zou ik zonder aarzelen kiezen voor de afgelopen nacht.
Want de woorden rollen één dezer wel weer in een of andere gedaante over het papier, maar die afgelopen nacht, nee, die komt nooit meer weer.