dinsdag 10 december 2013

Bjorn Ruytinx

Onze 'morele verontwaardiging' over de keizer en de koningin


 
Johan Vande Lanotte en koningin Fabiola lijken erg op elkaar. Het zijn mensen die in hun handelen mogelijk de wet niet overtreden, maar door het oprichten van fondsen of het risicovol beleggen van overheidsgeld alle regels van de moraal overtreden. Zo heet het toch. De vraag is: welke moraal? Vroeger waren morele regels simpel. De paus was tegen condooms, wat wij westerlingen dan weer ongehoord vonden. Wij? Sommigen. Over moraal werd eigenlijk nauwelijks gesproken.

Vandaag is iedereen ethicus. Het regent oordelen over het doen en laten van de medemens. Harde oordelen doorgaans. Mildheid is zwakheid. Hoe komt dat? Ik vrees: door het logische denken. Moraal is een rationele bezigheid geworden. Mensen passen syllogismen of wiskundige methoden toe om het handelen van medeburgers te beoordelen. Dat is noodlottig voor de moraal, ik kom er op terug. Maar waarom doen we het dan?

Vergiffenis
De overwinning van het logische denken in de moraal komt door een gebrek aan kennis en door afwijzing van de christelijke moraal, maar net zo goed door de verschrompeling van het niet-confessionele humanisme. In al die irrationele praatjes geloven onze tijdgenoten niet langer. Begrippen zoals vergiffenis en medelijden, de waardigheid van ieder mens, waarachtige tolerantie die berust op een zorgvuldig gevormde eigen mening, worden doorgaans op misprijzen onthaald. Te dromerig, te wankel, te subjectief. En dus vinden we dat moraal meten is geworden. Meten is weten. Meten is oordelen. Twee illustraties.

We vinden dat schuldigen hun straf niet mogen ontlopen. Dat geldt als een moreel, maar ook als een juridisch beginsel. Het werkt volgens een syllogisme. Het gaat bijvoorbeeld als volgt: dronken rijden word zwaar bestraft. Mijnheer X rijdt dronken. Mijnheer X wordt zwaar gestraft. Verzachtende omstandigheden? Die mogen niet bestaan, zij verstoren de logica, halen het syllogisme onderuit, zijn enkel een teken van wankelmoedigheid. De logica moet zegevieren. Zero tolerance. Bovendien moet alles in het werk worden gesteld om de waterdichte regel zo vaak mogelijk toe te passen. De 'pakkans' moet groter worden. Er is nood aan meer 'controle'. Logische systemen geloven in de mechanische regel die de hele werkelijkheid onder controle krijgt. Dus mogen er geen uitzonderingen zijn.

Een tweede illustratie van het hedendaagse denken: oog om oog, tand om tand. Het mathematische karakter van deze formule ontgaat niemand. De boete moet gelijk zijn aan de schuld. Het kwaad kan enkel worden vergolden door het kwaad. Leidt die houding tot een spiraal van geweld, tot oneindige wraakzucht? Het zij zo. De logica is belangrijker dan negatieve maatschappelijke consequenties. Spiralen mogen niet worden doorbroken. Dat zou een inbreuk op de logische gang van zaken zijn.

Wraak
In Vlaanderen kwam de bekende advocaat Piet Van Eeckhaut enige tijd geleden op voor de doodstraf in uitzonderlijke gevallen. Dat zou betekenen dat voor ons, de wetgever, de samenleving, een mensenleven niet langer per definitie heilig is. Dat oog om oog, tand om tand, in bepaalde omstandigheden een geoorloofd beginsel is. Vaak wordt eenzelfde gedachte minder fraai geformuleerd, bijvoorbeeld in de populaire suggestie pedofielen te castreren, waarbij steevast vrijwilligers opstaan om deze daad van gerechtigheid manueel uit te voeren. Wraak vervangt de bescherming van de samenleving als doel van de straf. Mathematisch denken verdringt het genuanceerde oordeel, dat uitgaat van een diepere visie over mens en samenleving.

Nu een volgende punt. De laatste tijd worden steeds meer handelingen over de hekel gehaald die wellicht niet onwettig zijn, maar moreel onverantwoord worden geacht. Koningin Fabiola en Johan Vande Lanotte. Ook hier wint berekening het van een diep geworteld moreel oordeel. Vande Lanotte en Fabiola worden veroordeeld op basis van 'morele verontwaardiging' die, voor wie ze uit, ongevaarlijk is. Weinigen beschikken over voldoende geld om een fonds à la Fabiola op te richten, dus kan de oude koningin rustig worden veroordeeld, zonder dat wie het oordeel uitspreekt het risico loopt ooit zelf in een gelijkaardige positie te belanden. Idem dito voor Johan Vande Lanotte. Er is maar één keizer van Oostende. Van de morele uitschuivers die hij begaat, blijven gewone stervelingen gespaard, al was het maar omdat ze er de gelegenheid niet toe krijgen. Kortom, morele verontwaardiging is vaak erg selectief. Ze speelt op veilig. Wie het waardeoordeel velt, blijft zelf met zekerheid buiten schot. Logica en berekening liggen aan de basis van een schijnbaar morele houding.

Eigenliefde
Hoe komt het eigenlijk dat wij zulke berekende moralisten zijn geworden? Er is, zoals al gemeld, de doodgebloede verbeeldingskracht, de neergang van christelijke en humanistische concepten, de verschraling van het westerse mensbeeld. Al die elementen leiden tot de ideologische triomf van de rede, die op moreel gebied buitengewoon noodlottig is. Moraal gaat over mensen, en die blijven nu eens onder de lat van de rede, terwijl ze er dan weer ver overheen springen.

Daarnaast werkt een andere factor de huidige 'moralisering' van de samenleving in de hand: het gevoel van crisis, van lichtjes dalende welvaart, dat ons nu en dan behoorlijk onrustig maakt, en waarvoor wij schuldigen zoeken. Liefst mensen die op het eerste gezicht niet al te veel op ons lijken. Koningin Fabiola. Of Johan Vande Lanotte.

Tenslotte zijn er de toegenomen sentimentaliteit en de steeds openlijker getoonde hevige emoties. Zij komen wel vaker voor in wat stuurloze tijden. 'Morele verontwaardiging' oogst alom lof, terwijl ze vaak niet op een of andere moraal berust, maar op persoonlijke ontgoocheling, gekwetste eigenliefde, of op het tragische gevoel dat jaloezie ten diepste is.

Hierin schuilt de ultieme paradox. Wij passen, weliswaar enkel op anderen, onze morele principes streng en systematisch toe. Al weten we niet goed welke ze zijn en waar ze vandaan komen.
 http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1755201/2013/12/10/Onze-morele-verontwaardiging-over-de-keizer-en-de-koningin.dhtml

Stuur Ruytinx naar Den Haag, wegens misdaden tegen de menselijkheid


Zelden zo'n abdicatie van het rechtsgevoel ervaren als in de non-bestraffing van voetballer Ruytinx, na zijn horrortackle op Carcela. Gele kaart.

Zelden een gezicht gezien waarin zo veel haat en verdwazing te lezen was als in dat van de aanvoerder van OHL. Feestelijk ingekaderde boeventronie. Palermo aan Den Dreef. Ruytinx als zelfgenoegzame hooivork aller guerrilla's. Zeg maar onze Ratko Mladic. Na zijn misselijkmakende aanslag op Carcela moet hij meteen naar Den Haag, wegens misdaden tegen de menselijkheid.

Maar wat is een rechts­gevoel nog waard, in dit normvrije land? Dag na dag wordt het gebanaliseerd. En niet alleen in justitiepaleizen, in de hele samenleving as such. Op voetbalvelden en in theaters, in kringen van GAS-ambtenaren en belastingdiensten.

Rechtsgevoel is altijd subjectief, maar dat is gezond verstand ook. Wat minder subjectief is, is het gesundes Volksempfinden. Hartslag van woede en verontwaardiging.

Nog even leven we nu in het sprookjesheelal van de Rode Duivels. Hemel van roomboter. In datzelfde heelal mag doodschopper Ruytinx week na week, naar believen, zijn slachtoffer uitzoeken. Wreef, enkel, grote, kleine teen... alles van (fysieke) waarde moet stuk. Dan denk je toch: beroepscrimineel. Welnee: gele kaart. Lekker doorgaan met dat slagersmes!

De conclusie is pijnlijk: voetbalinstanties hebben niets vandoen met een rechtsgevoel. Merchandising van primitieve woede is lucratiever.

http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1755220/2013/12/10/Stuur-Ruytinx-naar-Den-Haag-wegens-misdaden-tegen-de-menselijkheid.dhtml

Waar komen onze morele principes vandaan?
Om die vraag te kunnen beantwoorden is het belangrijk om te weten (de rede, weet u wel) wanneer een principe moreel is.
Die vraag is makkelijk te beantwoorden: als het objectief is.
Op zoek naar het minder subjectieve dus.
"Wat minder subjectief is, is het gesundes Volksempfinden."
Wel, wel, wel.
Dat we dat nog mogen meemaken.
Een warm pleidooi voor het gesundes Volksempfinden in een zelfverklaarde progressieve krant.
De connotatie (de gevoelswaarde, weet u wel) van "gesundes Volksempfinden" lijkt mij Hugo Camps even te ontgaan.
Een Bjorn Ruytinx moment van Camps als het ware.

Ik bedenk plots dat ik "vrijblijvend" het mooiste Nederlandstalige woord vind.
Niet meer of niet minder.



 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten