zondag 22 maart 2015

Chaos



http://festivaldrift.nl/nl

De mens bezit een talent voor het herkennen en voortbrengen van orde in zijn omgeving. Hij omringt zich met gebouwen, geschriften en wetten, die stuk voor stuk uitingen zijn van zijn vertrouwen dat hij de wereld kan herleiden tot een harmonieuze, herkenbare structuur. In dit proces beschouwt hij de chaos vaak als een naïef stukje fictie, of hooguit als een vijand uit een ver verleden. Als de chaos dan toch plotseling opdoemt en de mens aan zijn macht herinnert, laat hij hem achter in onvrede en stille verbijstering.
Zijn wij gedoemd om de chaos in onze wereld te ontkennen, of is een erkenning wel degelijk mogelijk? En kan de chaos in zo’n geval een bondgenoot zijn, in plaats van een vijand? Om deze vragen te beantwoorden, moeten we de alledaagse orde tijdelijk verlaten. Langs donkere boswegen en smalle paden, vinden we de paradoxen, kadavers en lang geleden vergeten talen van de chaos.

Degene die vaststelt dat de werkelijkheid geheel chaotisch is en vervolgens zichzelf verbiedt haar nog langer te ordenen, houdt zichzelf voor de gek. De mens is tot dit ordenen genoodzaakt, al is het maar omdat hij zijn leven wil leiden en het niet slechts wil ondergaan – de filosofie kent deze les. Maar zij zou zichzelf niet zijn als zij zichzelf niet op het spel zou zetten, als zij haar eigen fundamenten en die van de wereld niet zou bevragen tot het uiterste. De filosofie gaat de chaos tegemoet.

Dit jaar nodigt het DRIFT Collectief iedereen uit tot een bespiegeling op het festivalthema in de vorm van een essay. Qua gekozen perspectief zijn er geen beperkingen: ga de chaos tegemoet, vanuit wat voor richting dan ook: verwonder ons, verblijd ons en verwar ons.



De chaos tegemoet.
Een rechtgeaard filosoof moet zich dan onmiddellijk de vraag stellen: Wat is de chaos?
Maar dat is moeilijk.
Immers, een gedefinieerde chaos zou de ontkenning van de chaos zelf zijn.
Daar kan u moeilijk iets tegen inbrengen.
Op die manier zou er orde in de wanorde sluipen.
Probeer me dat niet te verkopen als een paradox. Het is het één of het ander, het is een tegenstelling of het is dat niet.
Laten we eerlijk zijn, om het met George Orwell te zeggen, chaos is een overbodig woord.
“It's a beautiful thing, the destruction of words. Of course the great
wastage is in the verbs and adjectives, but there are hundreds of nouns
that can be got rid of as well. It isn't only the synonyms; there are also
the antonyms. After all, what justification is there for a word which is
simply the opposite of some other word? A word contains its opposite in
itself. Take "good", for instance. If you have a word like "good", what
need is there for a word like "bad"? "Ungood" will do just as well--better,
because it's an exact opposite, which the other is not.
( “1984” part 1, chapter 5)

Laten we het dus houden op “niet-orde”.
De “niet-orde”.
Overigens is dat ook etymologisch verdedigbaar. Chaos is een synoniem van wanorde. Misschien had u dat in het kader van de afschaffing van de synoniemen al even uit het oog verloren. De “wan” in “wanorde” is te herleiden tot “werre” of “warre” dat “strijd” of “oorlog” betekende. Denk maar aan het Engelse “war”.
“Wanorde” is dan “in strijd met de orde”.
“Niet-orde” dus.

Een rechtgeaard filosoof moet zich dan de vraag stellen: “wat is orde?”
Dat lijkt een evidentie, maar dat is het niet.

En dit is het moment dat ik u even op het verkeerde been gezet heb.
U dacht dat de uitspraak “Dat lijkt een evidentie, maar dat is het niet” betrekking heeft op “Wat is orde?”
Maar dat is niet zo.
Dat is niet zo omdat ik zeg dat het niet zo is.
“Dat lijkt een evidentie, maar dat is niet zo” heeft betrekking op “Een rechtgeaard filosoof moet zich dan de vraag stellen: “wat is orde”.

Ludwig Wittgenstein:
“When you are philosophizing you have to descend into primeval chaos and feel at home there.”
"Beim Philosophieren muss man ins alte Chaos hinabsteigen und sich dort wohlfühlen."
“Vermischte Bemerkungen 452”



Geen opmerkingen:

Een reactie posten