maandag 16 december 2013

Andreas Tirez



Daar zaten ze dan.
Hij nam een ferme slok van zijn trappist en zij nipte van haar koffie.
De flitslichten van de fotografen leken samen te spannen om een stroboscoop te vormen.
Jan en Marcella hadden voor de tweede keer binnen het jaar de lotto gewonnen.
Jan stak schaamteloos een sigaret op. Een multimiljonair kan zich nu eenmaal iets meer veroorloven.
Hij streek zijn halflange haren achteruit en schoof zijn bril wat hoger op zijn neus.
"We nemen altijd eerst zes willekeurige getallen", begon Jan zijn verhaal.
Marcella knikte.
Jan stak zijn vinger op.
"Volledig willekeurig", benadrukte hij, "daarvoor hebben wij een trommeltje waar alle balletjes in zitten".
"Heeft hem zelf gemaakt", zei Marcella terwijl ze naar haar echtgenoot wees.
"Nu is de kans statistich - Jan vergat altijd de laatste 's' - gezien erg klein dat er daar in Brussel dezelfde balletjes uit dat machien zouden rollen."
"Dus moeten wij opsporen waar de willekeur niet relevant meer is."
Jan duwde zijn half opgerookte sigaret uit, een multimiljonair kan zich nu eenmaal iets meer veroorloven, en nam nog een slok van zijn trappist.
"Ik analyseer al meer dan dertig jaar de cijfers van de lotto. Sinds het begin. 1978".
"42".
Hij streek zijn haar nog een keer achteruit.
"Twee-en-veertig", keek hij de zaal rond, "weet gij hoeveel keer het getal 42 in die dertig jaar al op de lotto voorgekomen is?"
"Neen? Awel, ik weet dat wel."
"Schrijft hem allemaal op", wees Marcella naar Jan.
"En wat zien we in onze 'willekeurige' lijst?" zei Jan terwij hij met zijn handen aanhalingstekens symboliseerde.
"24".
"Als ge weet hoeveel keer 24 voorgekomen is in die dertig jaar, dan weet ge dat die 24 moet vervangen worden door een 42."
"28-29-30 staat er in onze lijst! Weet ge, statistich gezien, hoeveel kans er bestaat dat er drie opeenvolgende cijfers getrokken worden?"
"Maar jongens toch, vervang die 30 dan toch!"
"Altijd de laatste van de reeks nemen!
Dat zijn zo van die algemeen geldende regels."
"Behalve..." sprak Marcella mysterieus.
"Behalve als dat getal uw huwelijksdatum is" ging Jan verder met zijn betoog, "het getal van uw huwelijksdatum is een geluksgetal, in dat geval vervangt ge beter het tweede getal uit de rij".
"Dan is de vraag natuurlijk nog, door welk getal vervangen we dat getal?"
Jan keek de zaal rond.
"Door het getal in vorm".
Marcella gebaarde met haar ene hand een boekje en met haar andere hand maakte ze een schrijvende beweging. "Schrijft hem allemaal op", lipte ze.
"In de laatste twee maand kwam 12 vier keer uit de trommel. Vier keer!"
Hij stak vier vingers in de lucht.
"Cijfers jongens"
"Cijfers hebben een meerwaarde. Veel belangrijker dan idiolojie".
"Behalve...", zei Marcella bezwerend.
"Behalve als het uw huwelijksdatum is" schoof Jan zijn haar achteruit.
"En dan moet ge de cijfers nog juist kunnen interpreteren hé mannen. Als ge gescheiden zijt zitten we wel met een heel ander verhaal hé."
Jan dronk zijn trappist leeg en stond recht.
"Kom Marcella, we zijn er mee weg."


http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1758650/2013/12/16/Belgie-mist-cijfercultuur.dhtml

België mist cijfercultuur


OPINIE − 16/12/13, 06u25
Prachtig dat statisticus Nate Silver een eredoctoraat kreeg, maar willen we er ook van leren? Dat vraagt Andreas Tirez zich af. Tirez is kernlid van de liberale denktank Liberales en blogt op economieblog.be onder het motto 'opinions are cheap, facts are expensive'.
 
Afgelopen weekend kreeg de 35-jarige Nate Silver een eredoctoraat uitgereikt door de KU Leuven. Silver is een Amerikaanse statisticus die vooral naam gemaakt heeft door de uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2008 en 2012 nagenoeg perfect te voorspellen. Daarmee gaf hij bijna het hele veld van door de wol geverfde experts het nakijken. Silvers wapen: publiek beschikbare gegevens en correct toegepaste statistiek.

Silver krijgt het eredoctoraat dus niet omdat hij één of andere belangrijke doorbraak in de statistiek verwezenlijkt heeft. Integendeel, de statistiek die hij gebruikt, is naar eigen zeggen helemaal niet zo ingewikkeld. Dat is dan ook het opvallende aan het fenomeen Silver: wat hij doet, is publiek beschikbare data op een correcte manier analyseren. En blijkbaar is hij op sommige domeinen de enige die dat doet (vandaar zijn succes), terwijl dat net vanzelfsprekend zou moeten zijn.

Staatsschuld
Zelf ben ik ook gebeten door data en maak ik er veel gebruik van in maatschappelijke discussies. Het is de grootste drijfveer van mijn economieblog, die ik het motto 'opinions are cheap, facts are expensive' meegegeven heb. Ik ben van mening dat het opinielandschap overvol zit met, inderdaad, louter opinies. Feiten en cijfers zouden veel meer het voornaamste onderwerp moeten zijn van maatschappelijke discussies. De 'factchecker' van De zevende dag is een eerste, bescheiden stap in die richting.

Een voorbeeld zijn cultuursubsidies. De discussie gaat vaak over de gebrekkige verdeling van de subsidiepot, zelden over het feit dát er een subsidiepot is. Dat is opmerkelijk, omdat er geen degelijk wetenschappelijk bewijs bestaat dat de overheid tussenbeide moet komen in de kunstsector (althans, ik heb er nog geen gevonden). Het wordt simpelweg aangenomen dat er voldoende maatschappelijke baten zijn om een tussenkomst van de overheid te verantwoorden. En als je cijfers vraagt om voor dit domein een overheidstussenkomst te staven, krijg je al snel het etiket 'neoliberaal'.

Een tweede voorbeeld is onze staatsschuld. Voor de Vlaamse publieke opinie is het duidelijk dat de hoge staatsschuld een bewijs vormt van het inefficiënte België. Elkeen die echter de moeite neemt om de cijfers in detail te bekijken, constateert dat het verhaal van de staatsschuld eerder een pleidooi vóór België is dan ertegen. Zo heeft België in de periode 1993-2007 de schuldratio drastisch afgebouwd (van 134 naar 84 procent), een topprestatie die internationaal erkend wordt. En na de crisis steeg de schuld minder snel dan in vele andere Europese landen.

Maar die boodschap krijg je dus niet verkocht. Toen ik enkele jaren geleden aan een kwaliteitskrant een tekst aanbood die op basis van data de Belgische topprestatie aantoonde, kreeg ik een weigering, met als reden 'dat je met cijfers alles kunt bewijzen'. Er is natuurlijk ook terechte kritiek op die spectaculaire schuldafbouw. Zo zou onder paars buitensporig veel gebruikgemaakt zijn van eenmalige maatregelen.

Maar als je aan de criticasters vraagt om die 'eenmaligheid' te kwantificeren, dan blijven ze het antwoord schuldig. Een antwoord is ook niet eenvoudig, want die gegevens zijn nergens makkelijk op te vragen. Dat is ook mijn tweede punt van kritiek: cijfers kunnen maar een centrale rol spelen in het maatschappelijke debat als ze ook op een gebruiksvriendelijke manier beschikbaar zijn. Als je de datasite van de Nationale Bank of de Vlaamse overheid al bezocht of gezocht hebt, dan weet je wat ik bedoel...

Een derde voorbeeld zijn de verkiezingsprogramma's van politieke partijen. Daarin wordt bijwijlen de hemel beloofd, weerom zelden gehinderd door cijfers. Zo wil de N-VA de overheidsuitgaven nominaal bevriezen, wat een drastische besparingsoperatie inhoudt. Ze zegt echter onvoldoende waar er bespaard moet worden. De verkiezingsprogramma's zouden dan ook beter nagerekend worden door het Planbureau, zoals dat in Nederland gebeurt. Het zal de politiek disciplineren om meer realistische beloftes te doen, waardoor hun cijfers robuuster worden en hun geloofwaardigheid stijgt.

Technocratie
Het bovenstaande is géén pleidooi voor een pure technocratie. De maatschappij is te complex en te veranderlijk om op basis van cijfers en onvolledige modellen de marsrichting te bepalen. We moeten bescheiden zijn en erkennnen dat nog veel onbekend is en zal blijven. Ideologie moet dan het kennisgat maar opvullen, omdat er geen alternatief is.

Ik pleit wel voor méér technocratie, omdat cijfers nu vaak niet gebruikt worden waar ze wel een meerwaarde hebben, veel meer dan ideologische stellingnames. De dooddoener 'met cijfers kun je alles bewijzen' is daar schuldig aan, en het is Nate Silver die aan de wereld getoond heeft dat dat niet altijd klopt: meer dan we denken kan de werkelijkheid voldoende goed benaderd worden als je wat moeite doet om de cijfers correct te interpreteren.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten