zaterdag 23 maart 2013

Cesare Lambroso



U verwacht het misschien niet van mij, maar af en toe ben ik bereid de maatschappij een helpende hand aan te reiken.
Ik had begrepen dat men het er vrijwel unisono over eens is dat er behoefte is aan vijf categorieën van ontoerekeningsvatbaarheid. Vol goede moed was ik dus begonnen aan het categoriseren.

Klasse 1: van 0%   tot 20%   ontoerekeningsvatbaar.
Klasse 2: van 20% tot 40%   ontoerekeningsvatbaar.
Klasse 3: van 40% tot 60%   ontoerekeningsvatbaar.
Klasse 4: van 60% tot 80%   ontoerekeningsvatbaar.
Klasse 5: van 80% tot 100% ontoerekeningsvatbaar.

En wat lees ik vandaag in de krant?
"Wie weet wat ontoerekeningsvatbaarheid betekent?"
Dan doet een mens al eens iets.

"Inzake toerekeningsvatbaarheid gaat het altijd om de filosofische vraag of een beklaagde over een vrije wil beschikt."
Een filosofische vraag. Dan zijn we een heel eind van huis weg natuurlijk.



De hersenscans zoals die op het proces-De Gelder werden gebruikt, liggen onder vuur. Toch kunnen zulke breinbeelden nuttig zijn in de rechtszaal, zeggen Jan Verplaetse en Farah Focquaert , als ze tenminste niet worden voorgesteld als gedachtelezer.
 
De SPECT-scans die afwijkingen tonen aan de hersenen van Kim De Gelder, zijn voer voor debat tussen believers en criticasters. Psycholoog Wouter Duyck argumenteerde dat het gebruik van scans in rechtszalen nu nog onverantwoord is, omdat die methode geen wetenschappelijke zekerheid biedt over de vermeende psychiatrische stoornis, in dit geval schizofrenie (DS 20 maart) . Duyck sluit terecht niet bij voorbaat uit dat hersenbeelden ooit een relevante bijdrage kunnen leveren aan de juridische vraag of iemand lijdt aan een mentale stoornis en of hij toerekeningsvatbaar is.
Het zal inderdaad nog even op zich laten wachten, maar het komt er wel aan. De vraag is alleen wanneer: is het een kwestie van jaren of van decennia? Deskundigen zijn verdeeld. Het heeft te maken met welke eisen je stelt aan juridisch bewijs uit medische beeldvorming. Er zijn er die vinden dat je op basis van een breinbeeld moet kunnen aantonen dat die persoon schizofreen is of niet. Maar hoeft dat wel? Zo'n hoge zekerheid wordt toch ook nooit gevraagd voor al toegelaten bewijzen, zoals psychologische tests of getuigenverhoren? Al die bewijzen zijn feilbaar en aanvullend, maar daarom nog niet onverantwoord of irrelevant. Niet elk pakkend bewijs hoeft een smoking gun te zijn. Hersenscans kunnen het waardevolle werk van klinische observatie in gerechtszaken perfect aanvullen. Wie te hoge bewijseisen stelt, dreigt de potentiële waarde van die breinbeelden te miskennen. Het gevaar voor te snelle conclusies – scan bewijst onschuld – is reëel maar niet onoverkomelijk. Een rechter of een jury hoort te weten dat scans geen ‘gedachtelezers' zijn.
Omslagpunt is nakend
Elke partij in deze discussie citeert nogal graag studies die hem of haar goed uitkomen. Op die manier variëren de gerapporteerde bevindingen over hoe accuraat de breinscans zijn nogal sterk. Maar een vorig jaar verschenen naslagwerk in Neuroimaging in Forensic Psychiatry is optimistischer op dat vlak. Wat het gebruik betreft van medische beeldvorming om een schizofreniediagnose te stellen klinkt het dat ‘een omslagpunt nakende is waarop men zich niet langer de vraag hoeft te stellen of dit mogelijk is, maar wel wat de beste middelen zijn om dit te bereiken, hoe accuraat die diagnose is en hoeveel empirisch bewijs eigenlijk nodig om vooral deze middelen toe te laten in rechtszaken' (Simpson (ed.), Chapter 7). Die voorspelling is afgeleid uit diverse studies die nu al met een hoge betrouwbaarheid via medische beeldvorming een onderscheid maken tussen individuen met gediagnosticeerde schizofrenie en normale individuen.
Informeel hebben we verschillende nationale en internationale deskundigen gevraagd of bijkomend hersenonderzoek meer aanwijzingen omtrent de schizofrenie van De Gelder had kunnen opleveren. We waren verrast over het instemmend resultaat. We citeren één iemand: ‘Er valt zeker veel te zeggen over beeldvorming die, als de beste technieken gebruikt worden (PET-scans), bij dit geval veel hardere aanwijzingen had kunnen bezorgen, iets waar men in de toekomst toch moet mee rekening houden.'
In Frankrijk al toegelaten
Hoe nabij die toekomst ook is, doorgedreven scepsis is niet de juiste houding in dit debat. Niet alleen misken je zo de diversiteit aan opinies onder deskundigen, bovendien bereid je de juridische wereld totaal niet voor op wat er over enkele jaren of enkele decennia hoe dan ook aankomt. Sinds juli 2011 laat Frankrijk, bijvoorbeeld, structurele en functionele beeldvormingstechnieken toe als bewijsmateriaal in rechtszaken.
Het signaal van Wouter Duyck en anderen dat het toch niet zo'n vaart loopt, lijkt ons wat misplaatst. Beter kunnen we ons gaan buigen over praktische vragen die onvermijdelijk zullen rijzen. Welke kwaliteitsnormen zullen we hanteren? Wie heeft recht of maakt kans op dit (duur en tijdrovend) hersenonderzoek? Wat te doen als de verdachte niet wil of niet mag meewerken aan dit onderzoek (zoals nu eigenlijk het geval is)? Welke middelen geven we rechters en juryleden opdat ze deze breinbeelden op hun juiste waarde kunnen inschatten? Al geeft de hersenscan van De Gelder ons geen antwoord op de vraag of hij schizofreen is, vroeg of laat krijgen we betere breinbeelden in de rechtszaal. En ze zullen van nut zijn.
 
Dit is een mooi voorbeeld van filosofie (het zijn dan ook niet voor niets "filosofen").
En meer bepaald van de filosofie van Wittgenstein.
Knowledge is in the end based on acknowledgement.
Lees maar:
Elke partij in deze discussie citeert nogal graag studies die hem of haar goed uitkomen.
Maar een vorig jaar verschenen naslagwerk in Neuroimaging in Forensic Psychiatry is optimistischer op dat vlak.
 
De hersenscan.
De moderne versie van Cesare Lambroso.
Misdadigers hebben bepaalde uiterlijke kenmerken of afwijkingen.
 
 
Cesare Lambroso had het bij het verkeerde eind.
Immers, niet het uiterlijke van de mens is belangrijk, het is het innerlijke wat telt.
Misdadigers hebben bepaalde innerlijke kenmerken of afwijkingen.
Nochtans, ik vind eerlijk gezegd dat die Kim De Gelder wel iets weg heeft van crimineel nummer 18.
Om nog te zwijgen van het feit dat crimineel nummer 5 als twee druppels water lijkt op Jaak Haentjens.
 


Wat is de filosofische erfenis van Cesare Lambroso?
"Over het algemeen beschouwt men zijn ideeën niet langer als een fundament voor de hedendaagse criminologie. Psychiatrie en psychologie houden echter wel aan het idee vast dat misdaad deels in het individu zelf zit, los van de sociale omstandigheden."
http://nl.wikipedia.org/wiki/Cesare_Lombroso
 
Terug naar mijn krant.
"Recht kan alleen geschieden als er duidelijkheid is. Het is hoog tijd dat het begrip toerekeningsvatbaarheid precies wordt gedefinieerd. Met de nodige zin voor nuance bij voorkeur, zoals in het Nederlandse model. En dat gerechtspsychiaters een opleiding krijgen en een behoorlijke vergoeding. En waarom zouden hersenscans volkomen waardeloos zijn? Ze vormen, in de huidige stand van de wetenschap, misschien geen onweerlegbaar bewijs, ze kunnen wel helpen een objectief oordeel te vormen.
Laten we hopen dat je in de nabije toekomst doorslaande argumenten moet hebben als je geesteszieken naar de gevangenis stuurt.".
Jan Antonissen.
 
Fraai staaltje van filosofie.
Uiteindelijk is filosofie, draai het of keer het hoe je maar wil, rond de pot draaien.
Ofwel is er zin voor nuance ofwel is iets precies gedefinieerd.
Dat is logica waar u niet onderuit kunt.
0% zal altijd problematisch blijven.
0% uit de categorieën halen is geen optie, dat zou de precisie onomkeerbare schade berokkenen.
Precies is precies, een "beetje precies" is niet echt precies te noemen.
Blijven we dus opgescheept zitten met die problematische 0%.
Ik ben 0% ontoerekeningsvatbaar.
Ben ik dan ontoerekeningsvatbaar of niet?
NEE! (0% ontoerekeningsvatbaar is immers "toerekeningsvatbaar")
Waar is dan de zin voor nuance?
JA!
In dat geval is iedereen ontoerekeningsvatbaar.
Dan kan je moeilijk van een definitie spreken. Een definitie bestaat bij gratie van het onderscheid.
De definitie van een boom (opzetten) heeft alleen betekenis als er andere planten zijn die geen bomen zijn.
De eerste filosofische vraag is een wilsvraag.
Wat wilt u?
Wilt u een wereld waarin wij allemaal tot hetzelfde oordeel moeten komen?

A penny for your thoughts.
"Soms", denkt u.
Een precies antwoord met de nodige zin voor nuance.
 
 
 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten