zondag 13 mei 2012

Marc Reynebeau

http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=0Q3PP3UQ

Bierbonusbuikgevoel

Lachend met bezwaard gemoed naar de bank

Heeft Jean-Luc Dehaene zijn ziel verkocht? MARC REYNEBEAU vraagt zich af of ‘normen en waarden' wel volstaan als remedie tegen sjoemelen en graaien in tijden van crisis.
Jean-Luc Dehaene: wijze man van de politiek, no-nonsense christendemocraat, strekking vakbond. Maar ook de man van de ‘bierbonus'. En nu meegesleept in het Dexia-debacle, waarmee de veelgeplaagde belastingbetaler nu ook moet dokken voor het geknoei van hautaine, rijkelijk betaalde managers die lachend hun verantwoordelijkheid ontglippen. En draagt Dehaene geen directe schuld, het gebeurde wel on his watch. Is zijn AB Inbev-bonus dagelijkse kost, zo niet klein bier in dat economische segment, hem past het niet.

Er waart een vermoeden van graaizucht en hypocrisie rond. Mooie praatjes, maar wel de boel belazeren. Mensen die anderen regels, plichten en moraal voorhouden, maar niet voor zichzelf. Met de crisis neemt de scherpte ervan alleen maar toe. Zelfs Bert De Graeve krijgt het dan even lastig als hij een royale bonus incasseert en tegelijk honderden Bekaert-werknemers op de keien gooit. Dan schrikt niemand als Louis Tobback de toestand samenvat met: ‘99 procent van de bevolking moet sparen om 1 procent vet te mesten'.

Ons geld

Als de publieke middelen schaars worden, wordt ook sneller toegezien of onder die werklozen, steuntrekkers of asielzoekers geen profiteurs schuilen. Zeker politici moeten op hun tellen passen. Ze zijn kwetsbaarder. Niet omdat ze meer frauderen of hypocrieter zijn, maar omdat ze sneller de aandacht trekken en vaak een moreel discours hanteren. En het is al sneller ‘ons' geld waarmee ze aan de haal gaan. Veel vertrouwen genieten ze toch al niet.

Dus doet de politiek maar een geste, en het liefst alleen dat: wat minder loon, ook voor de koning, een wat minder fluwelen sociaal statuut voor parlementsleden. Van harte is het nooit, maar de perceptie moet nu eenmaal gesoigneerd worden.

In crisistijd worden de regels wat strikter, de moraal vernauwt mee. Hij vergroeit zelfs in een geijkte terminologie. Om het fair te houden, wordt de balans van ‘rechten en plichten' weer belangrijk. Om het leefbaar te houden, rekenen we op ‘normen en waarden'. Het tweespan kwam overgewaaid uit Nederland. Tevoren had, in dezelfde christelijke kring, de uitdrukking ‘ethisch reveil' een opgang gemaakt. De roep daarnaar heeft altijd bestaan, maar krijgt in crisistijd meer gehoor dan anders.

Normen en waarden gaan rond als een vuurtje. Niemand die er nog bij nadenkt. Of zich afvraagt waarom ze altijd in tandem opduiken, met diffuse grenzen ertussen. Maar het begrippenpaar suggereert wel een specifieke sfeer, een halve ideologie zelfs, waarin discipline overheerst, waarin geen roede wordt gespaard, geen zachte heelmeesters worden geduld, maar het is wel voor ieders goed.

En er komt conservatisme bij. Normen en waarden lijken iets te zijn van vroeger, die tijd waarvan wel vaker maar meestal ten onrechte wordt gedacht dat het toen beter was. Alsof normen en waarden het heden van de decadentie moeten genezen.

Ondubbelzinnig is de omgang met dat begrippenpaar echter nooit. Dat leert een bloemlezing uit de media van de voorbije weken. Zo sprak minister van Defensie Pieter De Crem: ‘De normen en waarden die we verdedigen zijn grotendeels ook deze van onze voorouders.' Maar welke zijn dat dan? En als ‘we' die toch niet allemaal overnemen, welke dan niet, en waarom? En worden ze inderdaad zo hard bedreigd zodat we ze nu moeten ‘verdedigen'?

Metafysica, zelfs

Normen en waarden lijken nuttig om in het concrete gedrag goed van kwaad te onderscheiden. Toch is dat maar het halve verhaal. Normen en waarden zijn niet altijd aan te bevelen. Sommige beslist niet, zoals die binnen de mediagroep van Rupert Murdoch, die volgens een Britse parlementscommissie ‘vaak schokkend' zouden zijn. Omtrent doping zou binnen een wielerploeg ‘een schemergebied met eigen normen en waarden' heersen, waarin ‘goed en fout' zelfs helemaal niet bestaan. China zou dan weer ‘autoritaire normen en waarden' opleggen aan andere landen.

In het blad Tertio stelde Bart De Wever normen en waarden op gelijke hoogte met de ‘metafysica'. Bij zijn partijgenote Sarah Smeyers klonk het veel minder hooggestemd toen ze over Pol Van Den Driessche verklaarde dat die er ‘andere' normen en waarden op nahield.

Daar valt dus toch best veel in te kiezen. Zoals toen mediabedrijf Sanoma zich op eigen normen en waarden beriep om advertenties van Vlaams Belang te weigeren, een Mechels modellenbureau dan weer om de meisjes van het roken af te houden. Voetbalclub Anderlecht bezit naar eigen zeggen normen en waarden van ‘sportieve en representatieve' aard, terwijl beleidsfouten bij Ajax al volstaan om te gewagen van een inbreuk op de ‘normen en waarden waarvoor de club altijd heeft gestaan'.

In zijn brochure voor Marokkaanse immigranten beweert Vlaams minister Geert Bourgeois zelfs dat Vlaanderen over ‘eigen', specifieke normen en waarden beschikt. Wat hij daarvan evenwel noemt, zijn nochtans uitsluitend enkele vrij universele mensenrechten, plus het verkeersreglement.

Maar als het iedereen vrij staat om normen en waarden naar eigen inzicht te benoemen en te definiëren, is ook de willekeur nabij. Dan bezitten ze niet meer de universaliteit waarmee het mogelijk is om ze aan anderen op te leggen of van hen af te dwingen. Zo ontstaat, alvast in het publieke discours, een moreel vacuüm waarin iedereen maar wat kan doen of beweren. Straks blijkt nog dat ook graaizucht of hypocrisie eigen normen en waarden bezitten.




Basisboerenverstand.
Wat ben ik blij vandaag.
Eindelijk een zielsverwant.
Iemand die schrijft vanuit een buikgevoel.
"Maar als het iedereen vrij staat om normen en waarden naar eigen inzicht te benoemen en te definiëren, is ook de willekeur nabij. Dan bezitten ze niet meer de universaliteit waarmee het mogelijk is om ze aan anderen op te leggen of van hen af te dwingen."

Stel je voor dat er iemand vanuit zijn verstand zou beginnen schrijven.
"Als er universaliteit bestaat, dan is het mogelijk om normen en waarden aan anderen op te leggen of van hen af te dwingen."
De horror!
Straks blijkt nog dat ook oorzaak en gevolg een vaste volgorde hebben.

Het betere bochtenwerk:

universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat
want we kunnen normen en waarden opleggen
want universaliteit bestaat

A well-known scientist (some say it was Bertrand Russell) once gave a public lecture on astronomy. He described how the earth orbits around the sun and how the sun, in turn, orbits around the center of a vast collection of stars called our galaxy. At the end of the lecture, a little old lady at the back of the room got up and said: "What you have told us is rubbish. The world is really a flat plate supported on the back of a giant tortoise." The scientist gave a superior smile before replying, "What is the tortoise standing on?" "You're very clever, young man, very clever," said the old lady. "But it's turtles all the way down!"
Stephen Hawking, A brief history of time.

Eigenlijk ging het verhaal nog verder.
Maar Bertrand Russell had nogal een selectief geheugen als hij verhalen vertelde.
Ik weet dat omdat ik toevallig op die lezing aanwezig was (en niet in slaap gevallen!)
Bertrand Russell schudde meewarig het hoofd om zoveel onbegrip.
Waarop de oude dame ietwat verbolgen antwoordde: "Okay, it's galaxy all the way down. That's a shame. Because I know how to feed a tortoise but I bloody hell don't know how to take care of a galaxy."

Geen opmerkingen:

Een reactie posten